Donetsk kleurt oranje voor uniek Europees gevecht

Interview door QASIM HAKIM

Oekraïne staat vandaag geheel in het teken van het unieke Europese gevecht tussen Dinamo Kiev en Shakhtar Donetsk, de eerste halve eindstrijd in het UEFA Cup-toernooi. De kranten staan er vol mee, iedere nationale televisiezender toont voorbeschouwingen en op de radio wordt er al dagen alleen maar over voetbal gesproken. Het is de eerste wedstrijd van een serie toppers tussen beide kemphanen. Want ook in de competitie en het nationale bekertoernooi staan de aartsrivalen binnenkort nog tegenover elkaar.



"De bekerwedstrijd van vorige week is door de nationale voetbalbond verschoven naar een latere datum, zodat beide ploegen zich optimaal kunnen voorbereiden op dit Europese treffen. Deze wedstrijden betekenen ontzettend veel voor dit land. Het geeft aan dat het niveau van het voetbal groeiende is. Je kunt deze clash vergelijken met Feyenoord-Ajax qua beleving. "Wij zijn Feyenoord!", lacht Patrick van Leeuwen aan de andere kant van de lijn, genietend in de zon van een temperatuur van 26 graden. "Het leven is goed in Oekraïne. De winters zijn erg streng, maar de zomer begint hier al medio april." De Assenaar verliet de Kuipclub, waar hij tien jaar actief was als jeugdtrainer, in 2006 voor een buitenlands avontuur. Momenteel is de oud-profvoetballer van Helmond Sport en Sparta Rotterdam Hoofd Opleidingen bij de club die langzaam uit de schaduw kruipt van Dinamo Kiev. De lijstaanvoerder van de Premier Liha is al decennia lang een begrip in de voormalige Sovjet-deelstaat en ook buiten de landsgrenzen. De meeste successen werden geboekt onder wijlen Valery Lobanovski, die volksheld Andrei Shevchenko transformeerde tot een doelpuntenmachine van de bovenste rang.

Shakhtar mag gerust a rising star worden genoemd. De club streeft onder de schatrijke voorzitter Rinat Ahmetov naar het allerhoogste. De preses wordt vaak met Chelsea-eigenaar Roman Abramovich vergeleken. "Er zijn wel degelijk verschillen", weet Van Leeuwen. "Onze president is een echte supporter van de club en ontzettend bijgelovig. Vaak loopt hij vlak voor het eindsignaal al weg van de tribune, omdat hij denkt dat dit geluk brengt. De heer Ahmetov is een man van de stad. Hij is geboren en getogen in Donetsk en bekommert zich om de club alsof het zijn eigen kind is. Alles moet tot in de puntjes geregeld zijn, niet alleen de organisatie rondom het eerste elftal. De jeugdopleiding heeft bijvoorbeeld van heel ver moeten komen, maar er staat nu een instituut waar de club trots op kan zijn. Omdat we nu over de juiste faciliteiten beschikken, verloopt de ontwikkeling van jeugdspelers op technisch en tactisch gebied ook naar behoren. Ons streven is niets minder dan uit te groeien tot de beste jeugdopleiding van Oost-Europa."

Donetsk is de vijfde stad van Oekraïne en ligt midden in een mijnwerkerstreek. De naam Shakhtar is onlosmakelijk verbonden met de achterban, de mijnwerkers. De club werd in 1936 opgericht als Stachanovets, vernoemd naar de communistische held en mijnwerker Alexei Stachanov. Tien jaar later werd de naam veranderd in Sjachtjor om in 1992 verder door het leven te gaan als Shakhtar Donetsk. "Het is een echte volksclub, vergelijkbaar met Feyenoord. Hard werken komt hier op de eerste plaats. Dat is ook één van de kenmerken van het Oekraïense voetbal. De buitenlandse spelers zijn tot dusver verantwoordelijk voor het creatieve gedeelte." Het barst dan ook van de Brazilianen. In het verleden maakten Elano van Manchester City, Brandão van Olympique Marseille en Matuzalem van Lazio Europees naam bij Gornyaki.

Jan Streuer is belast met de scouting voor het eerste elftal en heeft zijn werkveld voornamelijk in Europa en Zuid-Amerika liggen. Op zoek naar nieuwe balartiesten. Van Leeuwen is dus verantwoordelijk voor het doorstromen van het Oekraïense talent richting de hoofdmacht van Mircea Lucescu. Na een decennium Varkenoord vertrok hij drie jaar geleden samen met Henk van Stee richting Donetsk. "Henk werd benaderd voor de functie van technisch directeur en vroeg of ik interesse had om mee te gaan. Daar hoefde ik niet lang over na te denken. Shakhtar wilde gaan bouwen aan een jeugdopleiding waar de club in de toekomst haar vruchten van kan plukken."

Bij aankomst troffen de inmiddels vertrokken van Stee en Van Leeuwen een ongeorganiseerde bende aan. "De academie bestond uit verschillende elftallen. Daar bedoel ik mee dat er geen visie was binnen de club om alle teams volgens eenzelfde plan te laten ontwikkelen. Alle trainers waren verantwoordelijk voor hun eigen ploeg en werkten aan de hand van hun eigen methodes." Van Leeuwen ging aan de slag als coördinator van de jeugd van acht tot vijftien jaar en richtte daarnaast zes voetbalscholen op voor jonge voetballers in de categorie zes tot dertien jaar. "Bij deze laatste leeftijdsgroep scouten we in een straal van honderd kilometer rondom Donetsk. We hebben onze voetbalscholen, en ook open dagen, waar kinderen uit de regio naar toe kunnen komen. Deze talentenclinics gaan morgen weer van start. Vanaf dertien jaar halen wij ook spelers uit het hele land. Deze spelers komen uit alle windstreken van Oekraïne en wonen op ons trainingscomplex dat van alle gemakken is voorzien: vijf voetbalvelden, een kunstgrasveld, een overdekt voetbalveld een zwembad, twee hallen, een restaurant en slaapvertrekken voor 120 spelers."

Maar wat is het nut van een jeugdopleiding als het eerste elftal met name floreert aan de hand van buitenlandse sterren? "In de Oekraïne is een 3+8 regel ingevoerd. Dat betekent dat de clubs verplicht zijn om minimaal drie Oekraïense spelers op te stellen. Volgend seizoen worden dat er vijf. In lagere divisies is het zelfs zo dat clubs jonge, zelf opgeleide spelers moeten opstellen." Lucescu is dus verplicht om talent uit eigen land een kans te geven. Zijn contract werd onlangs verlengd, nadat er maandenlang geruchten de ronde deden dat de Roemeen plaats moest maken voor Valeri Gazzaev, die vele successen vierde met CSKA Moskou. Van Leeuwen: "Het is volkomen terecht dat Shakhtar doorgaat met Lucescu. Dat heeft deze man verdiend. We spelen nog voor de UEFA Cup, de Oekraïense beker en staan tweede in de competitie. Hij is er ook mede verantwoordelijk voor dat het voetbal hier in de lift zit."



Shakhtar en Dinamo Kiev zijn 'overblijfselen' uit de Champions League. De eerste rond werd niet overleefd, maar de derde plaats in de groep volstond wel voor een Europese overwintering. Shakhtar zat in een groep met onder meer Barcelona, terwijl Dinamo Kiev haar meerdere moest erkennen in Arsenal en FC Porto. "We hebben het Barcelona twee keer erg moeilijk weten te maken. Maar uiteindelijk moet je concluderen dat we op Champions Leauge-niveau nog te onervaren zijn, waardoor je op de beslissende momenten faalt. In het UEFA Cup-toernooi hebben zowel Dinamo Kiev als wij vrij soepel de laatste vier bereikt. Daarnaast heeft Metalist Charkov het ook erg goed gedaan. Die laatstgenoemde ploeg is samen met Dnjepr Dnjepropretrovsk uitgegroeid tot een structurele subtopper in eigen land.”

En stadgenoot Metalurg? De club waar Co Adriaanse en Jordi Cruijff in het verleden acte de precense gaven? "Nee, die club is niet constant genoeg in haar prestaties en impopulair." Donetsk zal vanavond dan ook geheel oranje kleuren. Voor de Nederlandse globetrotters ongetwijfeld geen onbekend gevoel. Waar gaat Van Leeuwen de wedstrijd bekijken? "Gewoon in Donetsk. Het eerste elftal is twee dagen geleden al richting Kiev afgereisd. Mijn werk op de voetbalacademie gaat gewoon verder. Er zullen ook niet zoveel toeschouwers vanuit Donetsk meereizen, want er wordt in het Valery Lobanovski-stadion gespeeld