Drugsdealers, gangsters en dode lichamen: de bizarre jeugd van Antony

Antony Matheus dos Santos, voetbalnaam Antony, is pas 23 jaar oud. Desondanks heeft de Braziliaanse vleugelaanvaller al het nodige meegemaakt in zijn nog prille loopbaan. Van een transfer van 100 miljoen euro naar Manchester United naar ernstige beschuldigingen van geweld richting vrouwen aan zijn adres. The Red Devils hebben de samenwerking even op een laag pitje gezet en het is überhaupt de vraag of Antony ooit nog het shirt van de grootmacht draagt. Ondertussen kijkt Voetbalzone in samenwerking met GOAL naar de turbulente jeugdjaren van de Braziliaan.

Manchester United zit behoorlijk met de situatie in de maag. De club legde ruim een jaar geleden een vermogen neer voor de van Ajax afkomstige aanvaller, die overal benadrukt onschuldig te zijn en alle medewerking wil verlenen aan de politie. De recordkampioen van Engeland met twintig landstitels kreeg ladingen met kritiek te verwerken vanwege de situatie rondom Mason Greenwood. Ook hij werd beschuldigd van het mishandelen van zijn vriendin, al duurde het nog lang voordat de club afscheid nam van de speler, wat bij veel mensen tot grote verbazing leidde. Manchester United wil ten koste van alles voorkomen dat de Antony-gate dezelfde verontwaardiging teweeg zal brengen in de voetbalwereld.

Opgroeien in de kleine hel
Antony is wel gewend om tegenslagen te verwerken. Hij groeide namelijk op in een sloppenwijk in São Paulo genaamd 'Inferninho', wat zoveel betekent als 'kleine hel'. De vijftienvoudig international van Brazilië deed in 2022 op verzoek van The Players' Tribune een boekje open over zijn traumatische jeugd in de favela's. Antony beschreef vorig jaar tot in detail hoe het was om op te groeien in pure armoede en in de nabijheid van gangsters en drugsdealers. "Als je echt wil weten wat voor persoon ik ben, dan moet je kunnen begrijpen waar ik vandaan kom. Dan heb ik het over mijn geschiedenis en mijn roots die in Inferninho liggen. Het is een beruchte plek. Vlak bij ons huis waren er altijd drugsdealers bezig met hun zaakjes. De geur van drugs kon je vanuit het raam altijd ruiken."

Het ouderlijk huis was ook bepaald geen luxueuze omgeving voor Antony. Hij deelde niet alleen een slaapkamer met zijn ouders, maar ook een bed in de kleine ruimte op de eerste verdieping. De vleugelaanvaller raakte op een gegeven moment gewend aan de gebrekkige leefomstandigheden, net zoals hij gewend raakte aan vuurwapengeweld en politie-invallen. "Wapens boezemden na een tijdje geen angst meer in. Die hoorden gewoon bij het dagelijks leven. We waren banger voor de bezoekjes van de politie. Die kwam een keer schreeuwend en wel binnenvallen omdat ze iemand zochten. Ze vonden natuurlijk niets in ons huis. Maar op jonge leeftijd maken zulke voorvallen wel diepe indruk op je."

Wat ook indruk maakte was het ontdekken van een dood lichaam op weg naar school. "Maar in de favela word je een beetje gevoelloos voor deze dingen. Er was geen andere route beschikbaar en school overslaan was simpelweg geen optie. Ik deed dus gewoon mijn ogen dicht en sprong over het dode lichaam heen." Voor Antony, zijn broer en vrienden uit de favela werd voetbal steeds meer een manier om de zware omstandigheden het hoofd te bieden. Er was geen geld voor voetbalschoenen, dus werd er op blote voeten gespeeld, soms tot bloedens aan toe. "Ik was klein, maar ik dribbelde met een gemeenheid die van God kwam. Dribbelen zat altijd al in mij. Het was een natuurlijk instinct. En ik weigerde mijn hoofd voor iemand te buigen. Ik speelde dieven en drugsdealers gewoon door hun benen, het kon me niets schelen. Met de bal aan mijn voet kende ik geen angst."

Helden op YouTube
Antony was niet alleen urenlang buiten om te voetballen, hij raakte tevens verslingerd aan YouTube-filmpjes van zijn idolen Ronaldinho, Neymar en Cristiano Ronaldo. Het leven in de favela was dus niet alleen maar een hel op aarde, zeker ook vanwege de verschijning van een 'engel', zoals Antony het omschreef in The Players' Tribune. Het was de directeur van futsalclub Grêmio Barueri die hem ontdekte en direct een proefperiode aanbood. De droom om profvoetballer te worden kreeg langzaamaan gestalte. "Ik herinner me dat ik met mijn moeder wandelde en een rode Range Rover door de wijk zag rijden. Het leek wel een Ferrari en iedereen was ervan onder de indruk. Ik zei gelijk: 'Als voetballer koop ik direct zo'n auto.'. Ze lachte, maar ik was bloedserieus en zei: 'Maak je geen zorgen, na een tijdje mag je er ook in rijden'".

De ambitieuze Antony droomde op jonge leeftijd niet over het winnen van de Champions League, het WK of de Ballon d'Or. Nee, zijn grote droom was het weghalen van zijn later gescheiden ouders uit de favela. "Er was geen plan-B. Ik zou het redden als profvoetballer, of er in ieder geval alles aan doen." São Paulo FC bood hem een kans toen Antony pas veertien jaar oud was. Zijn manier van leven veranderde echter niet radicaal. "Ik reisde met een lege maag richting de academie van de club. Op een goede dag hadden mijn teamgenoten en ik net genoeg geld voor koekjes voor de busrit terug naar huis. Ik hoefde daarom ook niet net te doen alsof ik hongerig was naar motivatie, want die honger was namelijk echt." Antony was als piepjonge speler zeer gemotiveerd, een emotie die soms omsloeg naar boosheid.

Plan van God
"São Paulo heeft mij tot drie keer toe bijna weggestuurd, maar in alle gevallen was er iemand binnen de club die dat tegenhield. Dat hoorde allemaal bij het plan van God." Antony kende de nodige hobbels in zijn begintijd bij de Braziliaanse topclub, maar het woord 'opgeven' kwam niet voor in zijn woordenboek. "Ik was een mager ventje. Desondanks speelde ik met bloed in mijn ogen. Die intensiteit komt van de straat, dat kan je niet faken. Mensen denken dat ik lieg als ik ze dit vertel, maar zelfs nadat ik mijn debuut voor São Paulo maakte, woonde ik nog steeds in de favela. Nee, en dit is de waarheid: toen ik 18 was, sliep ik nog steeds in bed met mijn vader. Het was dat of op de bank slapen! Wij hadden geen andere keuze. Zelfs in 2019, toen ik scoorde tegen Corinthians in de Paulista Finale, was ik die avond meteen terug in de favela. Op straat hoorde ik: 'Ik zag je net op TV, wat doe je hier?!' Toen zei ik gelijk: 'Ik woon hier, broeder'. Iedereen moest lachen, ze geloofden het gewoon niet."

De carrière van Antony kwam in een stroomversnelling terecht. Een jaar na zijn debuut voor São Paulo speelde hij namens Ajax in de Champions League. "Zo snel kan het dus gaan. Ik had niet alleen een eigen bed, de Range Rover stond op de oprit van het huis van mijn moeder. Toen ik haar dat als tienjarige beloofde, moest ze lachen. Als ik dat verhaal nu naar voren breng, staan de tranen in haar ogen. In slechts drie jaar ging ik van de sloppenwijken via Ajax naar Manchester United. Mensen vragen me dan ook altijd hoe ik dat zo snel heb bereikt. Ik zeg dan altijd dat ik op een voetbalveld geen angst ken. Wat is sowieso angst? Als je ooit over lijken hebt gesprongen op weg naar school, dan kun je als voetballer nergens bang meer voor zijn. Analisten kunnen zich niet voorstellen wat ik allemaal heb meegemaakt, dingen die nooit meer van mijn netvlies verdwijnen", zei de voormalig Ajacied bijna een jaar geleden.

Volgens Antony is het normale leven al zwaar genoeg, waardoor hij extra gemotiveerd is om uit te blinken als profspeler. "Met de bal aan de voet kan je alleen maar vreugde voelen. Ik ben een geboren dribbelaar. Een gave die mij van de sloppenwijken naar het Theatre of Dreams (Old Trafford, red.) bracht. Dat hoort niet alleen bij mij, dat zit gewoon in een Braziliaanse speler", benadrukte Antony in de herfst van 2022. "Ik doe ook niets zomaar, er zit altijd een idee achter. Als je denkt dat ik alleen maar een clown ben, dan heb je er niets van begrepen. De kunst die Ronaldinho, Neymar en Cristiano Ronaldo creëerden hadden een grote invloed op mij als kind. Ik keek daar ademloos naar, om vervolgens op een betonnen veldje te proberen om hun genialiteit te imiteren. Ook al ben je in de hel geboren, dat is een klein geschenk uit de hemel."

Favela als constante reminder
De in 2020 uit Brazilië vertrokken Antony vindt dat voetbal vaak veel te serieus wordt genomen in Europa. "Hier, waar elke avond voedsel op tafel komt, vergeten de mensen weleens dat voetbal slechts een spelletje is. Een schitterend spelletje, maar ook niet meer dan dat." Antony weet vanwege zijn soms zware opvoeding dat het leven buiten het voetbalveld veel meer waarde heeft. "Ik zal mijn roots, de plek waar ik alles heb geleerd, nooit vergeten. Zonder mijn thuis en de mensen daar is dit allemaal niets waard." Antony schrijft voor elk duel het woord 'favela' op zijn voetbalschoenen, als een kleine reminder. "Als ik mijn veters strik, dan komt echt alles van vroeger naar boven. Als je mij na dit verhaal nog steeds als een clown ziet, dan wijs ik gewoon naar mijn tattoo. 'Iedereen die uit de favela komt, weet een beetje van wat ik heb meegemaakt.'"