Everton reageert op lek: ‘Ben je gek? Moet je naar een psychiater?’

De transferperiode zit erop. Desondanks valt er nog altijd iedere dag te lezen over transfers, zaakwaarnemers, commissies, salarissen, transfersommen en clausules en daarom duikt Voetbalzone de komende weken in de wereld van het voetbalrecht. Hoe zien contracten van voetballers eruit? Hoe werken clausules? En: waarin verschilt het Nederlandse voetbalrecht met het internationale? In aflevering IV: de mogelijk verstrekkende gevolgen van de Paradise Papers in de Premier League.

Door Dominic Mostert

381 journalisten uit 67 verschillende landen hebben zich de afgelopen maanden gebogen over de zogenoemde Paradise Papers: 13,4 miljoen documenten die onder meer afkomstig zijn van juridische dienstverleners uit belastingparadijzen. Het grootste deel is afkomstig van Appleby, een van de meest prestigieuze kantoren op dat gebied. Alisher Usmanov, die 30,4 procent van de aandelen van Arsenal bezit, behoort tot het clientèle van Appleby. Tien jaar geleden besloot de Russische oligarch om voor het eerst aandelen in Arsenal te kopen en dat wilde hij doen via zijn eigen bedrijf Red and White Securities, in samenwerking met Appleby.

Usmanov handelde niet alleen: hij kocht de aandelen samen met zijn goede vriend, zakenpartner en voormalig accountant Farhad Moshiri. Ze legden beiden beslag op 14,6 procent van de aandelen van Arsenal en hadden gezamenlijk dus iets meer van 29 procent in handen. Het is die deal, gesloten in 2007, die door de publicatie van de Paradise Papers plots weer onderwerp van gesprek is. De BBC beschikt immers over documenten die aantonen dat het volledige bedrag voor de aandelen van zowel Usmanov als Moshiri werd betaald door Epion Holdings, een bedrijf dat volledig in handen is van Usmanov. Met andere woorden: Moshiri kreeg zijn percentage aandelen als 'gift'.

"Dividend van Gallagher Holdings (een ander bedrijf van Usmanov, red.) gaat naar Usmanov, die het geld geeft aan Moshiri, die op zijn beurt investeert in het bedrijf. Het geld voor Red and White is afkomstig van Epion Holdings Limited", citeert de BBC uit een van de documenten. Die laatste zin is het belangrijkst en toont aan dat Epion (en dus Usmanov) de Arsenal-deal financierde. Aanvankelijk ontkenden advocaten van Moshiri dat het geld van Epion kwam, maar dat gaven ze later toe. Ze voegden daaraan toe dat Moshiri het geld inmiddels heeft terugbetaald aan Usmanov. Ondertussen bleef Red and White, het bedrijf van Usmanov en Moshiri, het aandeel in Arsenal verhogen. Het tweetal had samen 30,4 procent in handen.

In 2016 besloot Moshiri echter om zijn helft te verkopen aan zijn zakenpartner Usmanov. Met het geld dat hij daarmee verdiende, kocht hij 49,9 procent van de aandelen van Everton. De deal was alleen mogelijk omdat Moshiri zijn banden met Arsenal brak: Premier League-regels schrijven immers voor dat een persoon niet meer dan tien procent van de aandelen van twee verschillende clubs mag bezitten, om belangenverstrengeling tegen te gaan. Met de aankoop van bijna de helft van de Everton-aandelen was naar verluidt 98 miljoen euro gemoeid. Sinds de deal is Moshiri de grootste aandeelhouder van Everton en de clubeigenaar. Ook over die overdracht ontfermde Appleby zich. Een document van Appleby onderschrijft dat Moshiri het geld van zijn aandelenverkoop bij Arsenal aanboorde om zich in te kopen bij Everton.

"In februari 2016 verkocht de cliënt zijn aandelen in Arsenal aan zijn Red and White Holdings-partner Usmanov, om zo het benodigde kapitaal bijeen te krijgen om te investeren in Everton", aldus het document. Maar omdat zijn initiële aankoop van de Arsenal-aandelen dus mogelijk een gift was van Usmanov, is het de vraag wie nu écht de dienst uitmaakt op Goodison Park. Als Usmanov achter de schermen invloed uitoefent, is dat problematisch omdat hij ook veel aandelen van competitiegenoot Arsenal bezit. De Premier League wil immers een eerlijke competitie, waarin geen belangenverstrengeling is bij (gedeeltelijke) eigenaars van de clubs. Het is niet de eerste keer dat dergelijke vragen opdoemen. Toen Moshiri 49,9 procent van de aandelen van the Toffees kocht, kopte een Russisch mediabedrijf met banden met Usmanov: "Russische zakenman Alisher Usmanov is de nieuwe eigenaar van Everton". Dat artikel werd gauw offline gehaald.

De vragen bleven. In januari 2017 zorgde Everton voor nog meer onduidelijkheid, door de naamrechten van het eigen trainingscomplex te verkopen aan USM Holdings, een bedrijf van Usmanov met Moshiri als voorzitter. Het trainingscomplex veranderde toen van naam: Finch Farm werd USM Finch Farm. Maar Moshiri wil niets weten van het verhaal dat Usmanov bij Everton aan de touwtjes trekt. "Ben je gek? Moet je naar een psychiater?", reageert Moshiri op die directe vraag van een journalist van de BBC. "Als het een lening is, dan moet je het geld terugbetalen. Als het een gift is, dan is het van jou. Maar het was geen van beide, want ik heb ervoor betaald."

Greg Dyke, voormalig voorzitter van de Engelse voetbalbond (FA), is wel degelijk ongerust. "Een gift? Dat klinkt ongebruikelijk. Als in de documenten staat wat jij zegt dat erin staat, dan weet ik zeker dat de Premier League een eigen onderzoek wil uitvoeren", geeft hij aan. Mocht dat onderzoek er komen, dan gaat het vooral om de vragen wat Usmanov en Moshiri precies hebben gedaan en wat de betrokken clubs ervan wisten. Ook zal er gekeken worden naar de Everton-deal uit 2016, die werd gefaciliteerd door Bridgewaters Limited. Dat bedrijf zou volgens documenten uit de Paradise Papers in 2011 in het geheim zijn overgenomen door Usmanov. Beide partijen ontkennen dat stellig.

Alle documenten die de indruk wekken dat er wel degelijk sprake was van een gift in 2007, zijn 'fout', aldus Moshiri. Zijn vertegenwoordigers voegen daaraan toe dat officials van de Premier League ten tijde van de overdracht controles hebben uitgevoerd en tevreden waren over de uitkomsten. Maar desondanks is er momenteel geen enkel bewijs dat Moshiri een cent van zijn eigen geld heeft besteed om de aandelen van Arsenal in eerste instantie te kopen. Sterker nog: een woordvoerder van Moshiri geeft aan the Guardian toe dat het Epion van Usmanov inderdaad het volledige bedrag heeft betaald voor de Arsenal-aandelen. Dat zou echter niet het hele verhaal vertellen, want Moshiri heeft Usmanov terugbetaald met geld uit een van zijn eigen investeringsbedrijven, aldus de woordvoerder.

The Guardian heeft een document ingezien waarin Epion inderdaad toegeeft dat het een bedrag heeft ontvangen van een bedrijf van Moshiri, om de kosten van zijn helft van de Arsenal-aandelen volledig te dekken. "Moshiri is een zeer welvarend persoon en dat was in 2007 ook al zo", aldus de woordvoerder. In 2008 gingen de twee miljardairs een nieuwe deal met elkaar aan. Hun Arsenal-aandelen zouden niet meer fifty-fifty verdeeld worden, maar op basis van hoeveel geld ze erin stopten. Usmanov zou sindsdien meer geld hebben gespendeerd dan Moshiri, waardoor Moshiri in 2016 minder kreeg dan vijftig procent van de waarde van de dertig procent aan aandelen.

De Premier League gaf in 2016 toestemming voor de aanschaf van 49,9 procent van de aandelen van Everton door Moshiri. Impliciet gaf de Premier League daarmee toe dat het voldoende overtuigd was van het feit dat Usmanov geen macht zou uitoefenen op Goodison Park. Usmanov en Moshiri zouden Premier League-officials details hebben verteld over de initiële deal uit 2007, om ze ervan te overtuigen dat Moshiri wel degelijk zijn eigen geld heeft aangeboord. "De Premier League vroeg om informatie en documenten om zeker te weten dat aan alle voorwaarden werd voldaan", aldus een woordvoerder van Moshiri.

Toch werpt de innige relatie tussen de twee miljardairs een nieuw licht op het verbod om meerdere clubs in het bezit te hebben. Volgens Malcolm Clarke, de voorzitter van de Football Supporters' Federation die Britse voetbalfans vertegenwoordigt, moet er niet alleen worden gewaakt voor belangenverstrengeling, maar ook de schijn daarvan. "Gezien de relatie tussen deze twee zakenmannen, die vele jaren hebben samengewerkt en gezamenlijke financiële belangen hebben, kun je je afvragen of de regels niet breder getrokken moeten worden, om te voorkomen dat zakenpartners clubs in handen hebben die tegen elkaar spelen."