Hoe Dimitar Berbatov het tweemaal aan de stok kreeg met de maffia

De rijke voetbalgeschiedenis kent vele markante, tragische of grappige personages. In de rubriek Vedettes licht Voetbalzone telkens het doopceel van een van die figuren. In deze editie duiken we in de carrière van de speler met misschien wel de fijnste balaanname, maar die vooral door de fijnproevers herinnerd zal worden: de Bulgaarse spits Dimitar Berbatov.

Door Sander Grasman

In een winterse confrontatie met Blackburn Rovers scoorde de Bulgaarse spits misschien wel het meest ‘Berbatovste’ doelpunt uit zijn carrière. Met een subtiel balletje achter zijn standbeen zette hij eerst zelf de aanval op, waarna hij niet veel later met de buitenkant van zijn voet Nani de diepte in stuurde. Terwijl alle andere spelers om hem heen het op een lopen zetten om zo snel mogelijk voor het doel van de Rovers te komen, nam Berbatov rustig zijn tijd.

Alsof hij die dag de oude kicksen van Voltreffer Vick had aangetrokken, leek hij precies te weten wanneer hij waar moest zijn. Joggend bereikte hij de vijandelijke zestien net op het moment dat zijn Portugese teamgenoot het heilloze van zijn gepriegel had ingezien. Diens tikje breed belandde vanzelfsprekend voor de voeten van de ogenschijnlijk kalme spits. Vervolgens was het voor hem een koud kunstje om de bal van dichtbij in het dak van het doel te jagen. Het zou de derde van de uiteindelijke vijf goals zijn die hij die dag zou maken.

Dimitar Berbatov had een broertje dood aan zowel hard schieten als hard rennen. Afstandsschoten waren in zijn ogen een zwaktebod, meestal een wanhoopspoging waarbij meer geluk dan wijsheid kwam kijken, en sprinten deed hij naar eigen zeggen wel in zijn hoofd. Het is misschien een reden waarom de spits met de fluwelen aanname nooit de status van een echte ster heeft bereikt, maar hij wel wist uit te groeien tot een ware cultheld onder voetbalromantici.

Dat de wat slungelig ogende Bulgaar overliep van talent was al op jonge leeftijd duidelijk. Na bij de plaatselijke FC te zijn begonnen, maakt hij als tiener de overstap naar zijn droomclub CSKA Sofia, de club waarvoor ook zijn vader gespeeld had en waarvan de kleine Dimitar het logo tekende in zijn schoolschriftjes. Hoewel hij dus in de wieg leek gelegd om uit te groeien tot een waar clubicoon, zou het nooit echt een gelukkig huwelijk worden tussen hem en de harde kern van de club en toen al was dat vooral te wijten aan zijn flegmatieke houding.

Toch had hij in die tijd nog wel een aanbod van de Bulgaarse onderwereld afgeslagen om bij zijn jeugdliefde te kunnen blijven. Op een dag kwam er namelijk, terwijl hij na een training het complex van de club verliet, plots een auto naast hem rijden. Hij kende de wagen, want die was van een oud-teamgenoot van zijn vader. Deze oude bekende was Dimitar echter niet per se gunstig gezind. Hij was namelijk op de jongen afgestuurd door Georgi Iliev en dat was niet iemand waarmee je ruzie wilde hebben. Ooit leek deze Iliev een mooie worstelcarrière in het verschiet te hebben, maar toen hij voor zijn rol in een groepsverkrachting elf jaar de bajes invloog, kwam aan die droom abrupt een einde.

In de gevangenis gingen voor de jonge Iliev wel spreekwoordelijke andere deuren open, want in die periode bouwde zijn broer Vasil een succesvol misdaadimperium, waar de jongere Iliev na zijn vrijlating meteen kon instromen. Na de gewelddadige dood van Vasil nam Georgi van hem het stokje over. Naast louche zaken als afpersing en drugshandel hield hij zich ook bezig in de bijna even dubieuze Bulgaarse voetbalwereld, waarin hij de de scepter zwaaide bij twee profclubs, Lokomotiv Plovdiv en Levski Kyustendil.

Namens die laatste club stuurde hij dus een vriend van de familie af op de jonge Dimitar, die nietsvermoedend instapte bij de man. Die reed hem echter niet naar huis, maar zette hem af bij een pizzeria, waar zich vervolgens een scène afspeelde die zo uit een gangsterfilm - overigens Berbatovs favoriete genre, maar daarover later meer - had kunnen komen.

In de pizzeria waren alleen Iliev en enkele van zijn lijfwachten aanwezig. De don, die er in al de foto’s die er van hem bekend zijn uitziet als een karikatuur van een onguur type, nodigde hem uit plaats te nemen en vroeg hem te tekenen voor Levski Kyustendil. De jonge Berbatov wist uit de films dat het niet slim was om een aanbod van een dergelijk figuur af te slaan, maar hij wilde ook niet weg bij CSKA en dus vroeg hij of hij zijn vader mocht bellen.

Dat mocht en papa Berbatov nam op zijn beurt contact op met CSKA-voorzitter Ilya Pavlov. Pavlov was van hetzelfde laken een pak als Iliev en deze twee succesvolle Bulgaarse zakenmannen kwamen al snel tot de overeenstemming dat Dimitar beter bij CSKA kon blijven. Inmiddels kan Berbatov dit verhaal zonder verdere gevolgen navertellen, want beide andere hoofdrolspelers zijn inmiddels dood. Iliev werd bij een nachtclub op Sunny Beach opgewacht door een sluipschutter die een kogel door zijn hart schoot, twee jaar nadat Pavlov door eenzelfde lot getroffen was.

Hoewel Berbatov met afstand de beste CSKA-speler was in die tijd, werd hij allerminst op handen gedragen. Supporters zien graag hoe een speler voor de clubkleuren door het vuur gaat en dus richten zij hun toorn al snel op de spelers zoals Berbatov bij wie die gretigheid er niet bepaald vanaf druipt. Zeker als hij dan ook nog op belangrijke momenten een paar grote kansen mist, is het hek van de dam. Het kwam hem in dit geval op doodsbedreigingen te staan en wanneer woedende supporters zelfs een keer de kleedkamer van de ploeg bestormen, heeft Berbatov genoeg gezien. Hij wil naar het buitenland.

Bayer Leverkusen beleefde aan het eind van de jaren ‘90 hoogtijdagen. In Oliver Neuville en Ulf Kirsten beschikte die Werkself al over twee uitstekende spitsen, maar ze zagen in Berbatov op termijn de opvolger van de al wat ouder wordende Kirsten. Hoewel er nog weinig sleet zat op de Oost-Duitser, was de veelvoudig topschutter van de Bundesliga alsnog de perfecte windvanger in wiens luwte de Bulgaarse nieuwkomer zich kon ontwikkelen.

Hoewel Leverkusen dankzij de aanvoer van Michael Ballack, Zé Roberto en Bernd Schneider en het klinische aanvalsduo Neuville en Kirsten rond de eeuwwisseling zelfs tegen de Europese top aan schurkte, bleef de prijzenkast leeg. In 2002, Berbatovs tweede seizoen in Duitse dienst, leek de club een droomseizoen te gaan beleven, maar op het laatste moment ging het allemaal mis.

In april stond Bayer nog fier bovenaan in de Bundesliga en met finaleplaatsen in de DFB Pokal en de Champions League speelden ze nog op alle fronten mee, maar drie wedstrijden voor het einde van het seizoen sprong Borussia Dortmund Bayer voorbij op de ranglijst om in het restant die leidende positie vast te houden. Toen ook nog eens beide finales werden verloren van achtereenvolgens Schalke ‘04 en Real Madrid, was de bijnaam Vizekusen (of Neverkusen in het Engels) snel geboren.

In dat rampjaar fungeerde de jonge spits vooral nog als supersub, maar een jaar later nam hij definitief het stokje over van Kirsten in de punt van de aanval. In de seizoenen die volgden kroonde hij zich telkens tot clubtopscorer, maar het gat met Bayern München, waar voormalig Leverkusen-talisman Ballack inmiddels de lijnen uitzette, werd met het seizoen groter. Het was na zes jaar in Duitsland tijd voor een volgende stap in de carrière van Berbatov en het beloofde land van de Premier League lonkte.

Berbatov had Engels geleerd met behulp van de Godfather-films en hoewel Martin Jol in zijn eeuwige trainingspak meer weg had van een moderne gangster als Tony Soprano, kwam de manier waarop de grote, onderuitgezakte Nederlander met zijn zware stem en even zware accent hem welkom heette bij de club hem maar al te bekend voor: “Berba, my boy!”

Het was liefde op het eerste gezicht tussen de twee en jaren later zouden ze bij Fulham herenigd worden, maar in Noord-Londen beleefden zij hun mooiste momenten. Tottenham had een ploeg vol aanvallend talent, maar het ontbrak aan verdedigende discipline. Meer dan eens liepen wedstrijden van the Spurs uit op doelpuntenfestijnen, waarvan Berbatov en zijn partner-in-crime Robbie Keane het gros voor hun rekening namen.

Als telepathische tweelingbroers wisten de Ier en Berbatov elkaar blindelings te vinden. De Bulgaar genoot evenveel van de door hemzelf gemaakte doelpunten als de keren dat hij met een steekbal of afgemeten voorzet zijn kompaan in staat stelde te scoren. Zijn jaren bij Tottenham leverden heel wat mooie duels en doelpunten op, maar meer dan een League Cup hield hij er niet aan over. Daar moest verandering in komen en dus leidde de volgende overstap hem naar de absolute top. Bestemming: Manchester United.

Ook stadgenoot City had overigens op het laatste moment interesse getoond in de diensten van de Bulgaar, maar hen had hij via zijn zaakwaarnemer afgewimpeld met een gedecideerde ‘Fuck off!’. De liefhebber in Berbatov droomde van een club met historie en al sinds zijn eerste optreden op Old Trafford wilde hij niets liever dan ooit daar spelen namens de thuisclub.

Bij the Red Devils liepen echter al wat wereldtoppers rond in de aanval. Wayne Rooney en Cristiano Ronaldo waren de offensieve speerpunten van de ploeg, waarachter Ryan Giggs, Paul Scholes en Rio Ferdinand het fundament van het elftal vormden. Hoewel Fergusons pensioen langzaam opdoemde aan de horizon, was dit nog altijd zijn ploeg en heerste er binnen het elftal een vechtersmentaliteit die de Schot er door de jaren ingeslepen had. Daar paste de meer laconieke manier van spelen van de nieuwe aanwinst op zijn zachtst gezegd niet helemaal bij.

Het kwam hem vaak op scheldkanonnades te staan van minder fijnbesnaarde types als Ferdinand, maar er waren ook mensen die hem gunstiger gezind waren. René Meulensteen bijvoorbeeld, de Nederlandse assistent van Ferguson, was wel gecharmeerd van de speler en gaf hem het volgende goedbedoelde advies mee: “Jij bent de beste pianist en de rest van het team is het beste orkest, maar jullie spelen niet in hetzelfde tempo. Als jij dat van jou aanpast aan dat van de anderen, win je alles.”

Maar het zat niet in Berbatov om negentig minuten lang met een dergelijke intensiteit over het veld te draven. Hij speelde op gevoel, ging af op ingevingen en anticipeerde liever dan hij zelf dingen moest forceren. “Ik heb mijn hele leven getraind om in elke situatie de juiste beslissing te kunnen nemen en dat mijn lichaam dat dan ook kan uitvoeren”, gaf de vaak zwijgzame Berbatov in een interview een inkijkje in zijn spelopvatting.

Buiten het voetbal kreeg hij het ook voor de kiezen. Op een dag belde zijn moeder hem met het nieuws dat Bulgaarse maffiosi hem, zijn vrouw en dochter dreigden te ontvoeren als hij geen hoge afkoopsom zou betalen. Omdat hem verteld werd dat er ook politieagenten bij het zaakje betrokken zouden zijn, koos hij ervoor om niet op de instanties te vertrouwen, maar vloog hij zelf in het privévliegtuig van Sir Alex naar zijn geboorteland om de zaak op te lossen. Hoe dat gegaan is, vertelt het verhaal niet, maar hij bezweert dat hij geen cent betaald heeft voor zijn vrijheid.

Hoewel zijn verblijf in Manchester met twee landstitels en bijna vijftig competitiedoelpunten verre van een sportieve mislukking genoemd kan worden, zal hij er zelf toch meer van gehoopt hebben. Tekenend is dan ook dat zijn volgende club een duidelijke stap terug is. Dit is namelijk het moment dat hij en Jol weer herenigd worden. Hij kon de lokroep van de voormalig trainer van Ajax niet weerstaan om onder diens vleugels weer zijn achteloze zelf te zijn op Craven Cottage.

Een jaar eerder had de Hagenees voor het eerst in de clubgeschiedenis Fulham naar Europees voetbal geleid en naast Damien Duff en Bryan Ruiz moest Berbatov op dit hogere podium voor de doelpunten gaan zorgen. Hoewel het in de eigen competitie best aardig ging, was het avontuur op het continent van korte duur. In een toch niet al te indrukwekkende groep met FC Twente, Wisla Krakau en Odense BK eindigde de ploeg als derde en was daarmee uitgeschakeld.

Een jaar later werd Jol de laan uitgestuurd en weer een maandje daarna volgde Berbatov hem door de achteruitgang. Regerend Frans kampioen Monaco beschikte in Moutinho, Fabinho, Bernardo Silva, Anthony Martial, Yannick Carrasco en Layvin Kurzawa - en in de coulissen nog een piepkuikentje genaamd Kylian Mbappé - over een overvloed aan talent, maar wist dat er ook ervaring nodig was om op termijn een echte uitdager te vormen voor het steenrijke PSG.

Nadat Radamel Falcao voor de rest van het seizoen was uitgeschakeld, zagen ze in Berbatov de gewenste ervaren aanvalsleider en Fulham was zo vriendelijk om hem transfervrij te laten vertrekken naar het hertogdom. Met zes doelpunten en vier assists in twaalf optredens kende hij een prima eerste half jaar in de Ligue 1 en verdiende zo in de zomer een contractverlenging van één seizoen bij de Monegasken, maar langer dan dat zou zijn dienstverband daar ook niet duren.

Na een nog korter verblijf bij PAOK leek de loopbaan van de inmiddels 34-jarige Berbatov erop te zitten, maar zijn oude beschermheer Meulensteen verleidde hem na een sabbatical tot nog één jaar voetballen in India. Daar coachte de Nederlander de Kerala Blasters en vormde Berbatov een spitsenkoppel met de Griekse Amsterdammer Mark Sifneos, die niet lang daarvoor in het tweede van RKC speelde.

Meulensteen werd na een matige start ontslagen en met zijn vervanger David James boterde het niet. Daarop besloot Berbatov dat het mooi was geweest. In een voor zijn doen harde trap na, liet hij op zijn Instagram weten niet bepaald onder de indruk te zijn van het tactisch vernuft van de oud-keeper, die hij de slechtste wannabe-coach noemde. Het was het laatste, teleurstellende hoofdstuk uit de carrière van een voetballer voor de fijnproevers. Een speler die misschien beter tot zijn recht was gekomen in een ander tijdperk, maar ons desalniettemin op geweldige hoogstandjes heeft getrakteerd.