Louis van Gaal moet kiezen voor middenveld met Clasie en Fer

Ondanks alle risico’s houdt Louis van Gaal zich aan zijn beloftes. Voor de kwalificatieronde tegen Turkije en Hongarije zou de bondscoach alleen nog fitte en zorgenvrije spelers oproepen. Een beetje gewaagd passeerde hij meteen al 240 interlands. Gregory van der Wiel, Nigel de Jong, Ibrahim Afellay en Rafael van der Vaart kregen geen uitnodiging, omdat ze midden in een drukke transfer waren gewikkeld. Toch bezondigde Van Gaal zich ook weer aan een enkele uitzondering. Bij Everton mag verdediger John Heitinga de bank opvullen. En bij PSV heeft Dick Advocaat de laatste wedstrijden Luciano Narsingh gedegradeerd tot invaller, achter Jeremain Lens. Om dat te negeren, steekt bij Van Gaal ongetwijfeld een reden achter.

Zowel in de defensie als op rechts in de aanval komt de bondscoach kwaliteit tekort. Die kanttekening zou in feite dus ook gelden voor Van der Wiel, maar kennelijk heeft de bondscoach meer fiducie in Ricardo van Rhijn als rechtsachter, met Daryl Janmaat als tweede keus. En zo goed presteerde Van der Wiel vorig seizoen tussen blessures door nou ook weer niet, en zeker niet op het EK waar het niet klikte tussen hem en de egoïstische pingelaar Arjen Robben. Van Gaal is hoe dan ook gedwongen achterhoede en middenveld drastisch te verjongen en op te frissen. Terecht stelt hij dat proces niet meer uit, zoals voorganger Bert van Marwijk die zich veel te lang vastklampte aan een versleten elftal en tactiek. Het talent loopt rond in de Eredivisie. Het zou nog iets meer moeten doorgroeien, maar die tijd ontbreekt jammer genoeg voor de huidige bondscoach.

De laatste linie kan hij op verschillende manieren invullen. Met bijvoorbeeld de routine van Heitinga en Joris Mathijsen in het centrum, of met Ron Vlaar en Bruno Martens Indi. De laatste Feyenoorder zou ook als linksachter kunnen fungeren. PSV’er Jetro Willems ontwikkelt zich bij zijn club enigszins in de verkeerde richting. Hij bekommert zich meer om het almaar opkomen en voert daarbij zijn acties ook veel te ver door. Een officiële vermaning in welke vorm ook zou geen kwaad kunnen. Vermoedelijk kiest Van Gaal voor het viertal Van Rhijn, Vlaar, Mathijsen en Willems, hoewel hijzelf even zeer de nodige bedenkingen heeft tegen laatstgenoemde. De verdediging blijft niettemin kwetsbaar, in welke opstelling ook. Tegen België durfde de bondscoach het aan met een aanvallend ingesteld middenveld. Nigel de Jong als controleur, Van der Vaart en Wesley Sneijder als het offensieve surplus. Op zich druist dat al in tegen het principe van Van Gaal die normaal wat meer reserve inbouwt in de alles bepalende linie. In Brussel sloopten de Belgen vrij simpel het systeem, in het bijzonder in het laatste half uur.

In de Amsterdam ArenA krijgt het middenveld sowieso een nieuwe en meer hedendaagse signatuur. Vanzelfsprekend verschijnt Sneijder opnieuw als de vaste spelmaker. Maar tegen de Turken herstelt de bondscoach ook meer het evenwicht, in vergelijking met het oefenduel van drie weken geleden. Hij heeft daartoe drie man tot zijn beschikking: Kevin Strootman, Jordy Clasie en Leroy Fer. Zijn voorkeur lijkt uit te gaan naar de laatste twee, met de Feyenoorder als centrale oppasser en de Tukker in vorm als pendelaar. De PSV'er is weliswaar linksbenig, maar absoluut niet in goede doen en weinig creatief op het moment. Voor de voorhoede prefereert Van Gaal als nummer negen Klaas-Jan Huntelaar. Hij heeft bij zijn aantreden dat de spits van Schalke 04 toegezegd. De bondscoach gruwt van woordbreuk. Net als voor en op het EK is alweer het nationale debat losgebarsten over een aanval met Robin van Persie en Huntelaar tezamen. Eerstgenoemde schitterde in stijl bij Manchester United. Met drie doelpunten versloeg hij zowat in zijn eentje Southampton. Frappant genoeg gebruikte Sir Alex Ferguson de Rotterdammer eigenlijk als een soort tweede spits. Maar Van Gaal ziet in Van Persie louter en puur een nummer negen. En handhaaft hem vooralsnog als nummer twee in de hiërarchie.

Met Van Persie als tweede spits, achter Huntelaar zou ook Sneijder in de verdrukking kunnen komen. De aanvoerder van Oranje is voorlopig onomstreden, maar moet toch oppassen. Bij AZ laat Adam Maher zich in een hoog tempo gelden als de animator van de ploeg. Pas negentien jaar, heeft hij de potentie om in korte tijd de rol van nummer tien in het Nederlands elftal voor zich op te eisen. En dat bedreigt in zeker zin de veilige positie van Sneijder. Links in de aanval krijgt Robben logischerwijs een herkansing. Voor die flank is er nog weinig concurrentie. Voor de toekomst van Oranje valt te hopen dat het herstel van Derk Boerrigter eindelijk eens doorzet. De grootverdiener van Bayern München tobde met de naweeën van een licht griepje, maar in deze zonnige nazomer slaat zoiets spoedig op de vlucht. Resteert de bezetting van de rechtervleugel: Dirk Kuyt, Narsingh of Lens. Eerlijk gezegd functioneert Narsingh het best op die specifieke plaats, als aangever voor de spits. Tijdens PSV-AZ rommelde Lens aanvankelijk op rechts, met de in genade aangenomen Tim Matavz als centrale aanvaller. Lens lanceerde vanaf die kant geen enkele geslaagde voorzet. Als invaller lukte Narsingh dat wel, met een tweede treffer voor Matavz als effect.

Om woord te houden zou Van Gaal kunnen teruggrijpen naar Kuyt, weer in zijn element in de Turkse competitie. Maar bij Fenerbahce leeft hij helemaal op als goaltjesdief. De 32-jarige Katwijker blinkt immer uit qua inzet en instelling en zijn eeuwig positivisme straalt steevast af op de groep. Maar in het belang van de noodzakelijke en onvermijdelijke verjonging verdient het toch aanbeveling om Narsingh in te zetten als rechtsbuiten. Hij heeft bij PSV in elk geval voldoende ritme opgedaan sinds zijn transfer van Heerenveen. Voor zichzelf heeft Van Gaal de puzzel al lang op orde. Hij weet wat hij doet, is zich stellig bewust van de risico’s, maar kan ook niet meer terug. Turkije en Hongarije staan een stuk lager in het FIFA-klassement: 30e en 28e tegen achtste voor Oranje. Maar Nederland suist al maanden neerwaarts in een negatieve spiraal. Heel het land hunkert begrijpelijk naar een ommekeer, een teken van verbetering, een glimp van hoop. Besef evenwel dat Oranje tussen twee lichtingen in zweeft. En in dat vacuüm is het lastig presteren, voor welke bondscoach ook...

LEX MULLER

Sportjournalist sinds mensenheugenis. Schrijft al sinds 1966 over voetbal. Bezocht WK's vanaf 1974. Werkte tot 1994 voor kranten, waaronder twintig jaar bij het Algemeen Dagblad. Switchte daarna naar de televisie, maar legt zich sinds 1 januari 2011 volledig toe op sport op internet.