De Franse Bask die zich vol overgave in het zwarte gat stortte

De rijke voetbalgeschiedenis kent vele markante, tragische of grappige personages. In de rubriek Vedettes licht Voetbalzone telkens de doopceel van een van die figuren. In deze laatste EK-editie het verhaal van Bixente Lizarazu, de Frans-Baskische linksback die elke seconde van zijn voetbalpensioen lijkt te genieten.

Door Sander Grasman

Surfend, in ingewikkelde yoga- of jiu jitsu-houdingen, op een racefiets door de Pyreneeën... De foto's van Bixente Lizarazu na zijn voetballoopbaan doen denken aan die van Barack Obama na diens tweede presidentiële termijn. Ontspannen, opgelucht, bevrijd en in ieder geval altijd met een brede glimlach.

Mocht er voor de Fransman ooit sprake zijn geweest van een zwart gat na zijn carrière, dan heeft hij zich erin gestort als een nieuw avontuur, een nieuwe uitdaging. Als speler had hij al het mogelijke bereikt. Een Europese finale met Bordeaux, zes landstitels met Bayern München en zowel Europees als wereldkampioen met les Bleus. Daarbuiten was er nog een wereld te winnen.

Dat Lizarazu de top van het voetbal zou halen, was niet vanzelfsprekend. Ten eerste werd hij geboren in het Franse deel van Baskenland, een regio waar de sport in de schaduw staat van rugby, tenniste hij daarnaast nog lang op hoog niveau, maar was hij ook aan de kleine kant met zijn 1,69 meter. Had jeugdtrainer Didier Couécou bij Bordeaux geen potentiële vleugelverdediger gezien in de gemankeerde buitenspeler, dan was zijn loopbaan waarschijnlijk toen al in de kiem gesmoord.

In de Franse wijnstad trof hij twee andere talenten die in de toekomst belangrijk zouden zijn voor de nationale ploeg: spits Christophe Dugarry en een spelmaker uit Marseille genaamd Zinédine Zidane. Aan de hand van dit drietal slaagden les Girondins erin om het schier onmogelijke te presteren, namelijk winnen van AC Milan. Tussen 1989 en 1995 verloren de Milanezen Europees alleen van Olympique Marseille en op een magische avond in Wenen van Ajax.

In de kwartfinale van de UEFA Cup van 1995/96 lukte het Bordeaux dus ook, al werd het er aanvankelijk niet makkelijker op doordat de Fransen, na een 2-0 in San Siro, thuis minimaal drie keer moesten scoren. Dat dit uiteindelijk met het nodige fortuin lukte, doet nauwelijks iets af aan de knappe prestatie van een ploeg die drie jaar daarvoor nog op het tweede niveau van Frankrijk actief was. In de finale bleek de tank van Bordeaux echter leeg. Bayern München was met een opgetelde overwinning van 5-1 over twee wedstrijden twee à drie maatjes te groot.

Het succes van Bordeaux kwam tegen een hoge prijs. Voor Dugarry (Milan) en Zidane (Juventus) lag hun toekomst in Italië, terwijl Lizarazu verrassend genoeg naar zijn geboortegrond terugkeerde en de eerste Fransman bij Athletic Bilbao werd. Wat een droomhuwelijk had moeten worden, draaide uit op een nachtmerrie. Een liesblessure kostte hem de start van het seizoen, waarna hij in San Mamés genoegen moest nemen met een reserverol achter de ervaren Aitor Larrazabal. Dat hij het vervolgens aan de stok kreeg met coach en landgenoot Luis Fernández en bovendien in twee van de slechts zestien wedstrijden die hij voor de Leeuwen speelde met rood van het veld werd gestuurd, maakte een snel vertrek onafwendbaar.

Zijn mislukte avontuur in Baskenland had duidelijk geen afbreuk gedaan aan de reputatie van de op dat moment al veelvoudig Frans international. Die zomer meldde de Duitse recordkampioen zich namelijk bij Athletic om de twee partijen van elkaar te verlossen. In Beieren groeide Lizarazu uit tot een publiekslieveling en veelwinnaar. Met zijn energie, nooit aflatende inzet en lange rushes voegde hij zowel aanvallend als defensief het nodige toe aan het spel van de Duitsers en werd hij al snel op handen gedragen door de fans.

Tegelijkertijd beleefde het Franse voetbal hoogtijdagen. In eigen land werden Ronaldo en co verslagen in de WK-finale van 1998 en twee jaar later volgde in de Rotterdamse Kuip ook de Europese titel. Lizarazu was in die jaren niet weg te denken van de linkerflank, terwijl aan de andere kant zijn maatje Lilian Thuram ook de nodige steentjes bijdroeg.

Aan zijn laatste twee eindrondes zal hij minder warme herinneringen koesteren. Tweemaal ging de titelverdediger namelijk roemloos onderuit. Eerst op het WK van 2002 in Japan en Zuid-Korea zelfs al in de groepsfase zonder ook maar één keer het vijandelijke doel te vinden, twee jaar later in de kwartfinale tegen de latere winnaar Griekenland.

Dat Bayern in eigen land de titels aaneenrijgt is vaak een gegeven, maar met Lizarazu in de gelederen kroonde de Duitse Rekordmeister zich ook tot kampioen van Europa. Na vier opeenvolgende overwinningen op Manchester United en Real Madrid in de kwart- en halve finale wachtte Valencia in de Champions League-finale.

Onder leiding van scheidsrechter Dick Jol kwamen beide teams alleen eenmaal vanaf elf meter tot scoren en vanaf diezelfde plek moest uiteindelijk dus ook uitgemaakt worden wie er met de beker vandoor ging. Lizarazu was zelf trefzeker met de zesde poging van Bayern en omdat Mauricio Pellegrino niet lang daarna de zevende van Valencia miste, terwijl Thomas Linke op zijn beurt de bal wel binnenschoot, trokken de Duitsers aan het langste eind.

Ondanks dat hij er voetballend geen geweldige periode kende, bleef Lizarazu een trotse Bask. Het weerhield hem er overigens niet van om zich evenzeer Frans te voelen en met dezelfde trots voor de nationale ploeg te spelen. Die dubbele loyaliteit werd niet door iedereen gewaardeerd. De separatistische terreurbeweging ETA bracht hem met een dreigbrief een zogenaamde belasting in rekening voor het vertegenwoordigen van een ‘vijandige natie’.

In een brief die bij zijn ouders op de mat belandde, dreigde de ETA Lizarazu of zijn eigendommen iets aan te doen als hij niet over de brug kwam met een groot bedrag ter ondersteuning aan de gewapende strijd. De voetballer ging niet in op die eis en gelukkig bleef hem verdere wraakacties bespaard.

Drie jaar na zijn voetbalpensioen - hij zwaaide in 2006 definitief af met een zesde Duitse landstitel - werd Lizarazu Europees kampioen jiu jitsu. Daarnaast is hij dus een fervent surfer, wielrenner en skiër en geeft hij af en toe op televisie nog zijn mening over voetbal. Maar bovenal is hij nu al bijna twintig jaar professioneel levensgenieter.