Voetbalwereld neemt afscheid van Wit-Rusland: ‘Tenzij de oude auto crasht...’

De verstokte voetbalfans die écht geen rollende bal konden missen, moesten de afgelopen acht weken afstemmen op de Vysjejsjaja Liga. In de tijd dat het coronavirus vrijwel de gehele voetbalwereld tot stilstand bracht, bleef Wit-Rusland het onneembare bastion waar gevoetbald werd alsof er niets aan de hand was. Nu dit weekeinde de Duitse Bundesliga weer van start is gegaan, is het tijd om met kenner Pavel Koutcherov de balans op te maken van de weken dat de hele wereld naar het Oost-Europese land keek als epicentrum van de livesport.

Door Chris Meijer

De kijkcijfers voor de Wit-Russische competitie zijn waarschijnlijk zelden zo hoog geweest. Voor de liefhebbers die niks hebben met tot in den treure herhaalde wedstrijden, hield de Vysjejsjaja Liga zijn deuren wagenwijd open. Terwijl vrijwel alle competities vanaf 13 maart stil kwamen te liggen, trapte het seizoen in Wit-Rusland een week later af met de wedstrijd tussen Energetik-BGU Minsk en BATE Borisov. De liefhebbers van obscuriteit en absurditeit in het voetbal werden in de daaropvolgende weken niet teleurgesteld. Reclameborden van vleesbedrijf Slutsk Meat Processing Plant bij FK Slutsk, een fan die bij het duel tussen Isloch Minsk Raion en Neman Grodno negentig minuten lang op een accordeon speelde, een supporter die tussen de etalagepoppen op een verder lege tribune bij Dynamo Brest zat en een president die zijn bevolking aanspoorde om ‘naar de sauna te gaan, wodka te drinken en hard te werken om het virus in het lichaam te doden’: de Wit-Russische competitie zorgde voor reuring én hilariteit. Maar heeft de Vysjejsjaja Liga de spotlights ook nog gebruikt om het imago enigszins op te poetsen?

“Nee, dat denk ik niet”, antwoordt Koutcherov. De in Rusland geboren oud-verdediger, die werkzaam was voor onder meer TOP Oss, Willem II, Karpaty Lviv, Dinamo Minsk, Arsenal en Everton, woont in Nederland en volgt het voetbal in Wit-Rusland op de voet. “Het is een beetje rare aandacht, ik weet niet of het per se goed voor het imago is geweest. Het was een andere situatie geweest als er in nog wat meer landen werd gevoetbald. Je kan ook weinig verkopen, behalve puur het feit dat er nog gevoetbald wordt. Het voetbal en de stadions zijn grijs en matig, het enige dat je kunt verkopen, is dat je niet bang bent en er niks aan de hand is. We moeten realistisch en eerlijk zijn: als je leuk voetbal wil zien van een bepaald niveau, dan heb je niks gemist in Wit-Rusland als je niet gekeken hebt.”

De Wit-Russische competitie ging niet alleen ‘gewoon’ door, maar ook het publiek bleef welkom in de stadions. President Aleksandr Loekasjenko beweert dat het goed is om een ‘frisse neus’ te halen en omdat voetbal, in tegenstelling het in Wit-Rusland eveneens populaire ijshockey, in de buitenlucht wordt gespeeld, zag men geen obstakels voor wedstrijden met publiek. Het betekent overigens niet dat de mensen in de afgelopen weken in grote getale naar de stadions trokken. Sterker nog, de wedstrijden in de Vysjejsjaja Liga worden eigenlijk afgewerkt in praktisch lege stadions, waar overigens wel de nodige maatregelen werden getroffen. “Het is geen land waar normaal gesproken dertig- of veertigduizend mensen op de tribune zitten. Dynamo Brest en BATE zijn wat dat betreft een uitzondering, daar komen normaal gesproken wel vijf- tot tienduizend mensen op af. Nu zijn dat er hooguit drieduizend. In de rest van de stadions zitten er hooguit twee- tot driehonderd toeschouwers.”

“De regering kan zeggen wat ze willen, maar je kan niet liegen tegen mensen. Ze weten donders goed hoe de situatie in het land en de wereld is, de mensen zijn niet dom en weten hoe er gereageerd wordt. Ze hebben internet, televisie en natuurlijk twee ogen, ze kijken om zich heen. Ook in Wit-Rusland zijn er inmiddels veel besmettingen, al weet men niet precies hoeveel. Zolang ze niet beschermd worden, gaan ze niet naar een voetbalwedstrijd. Zeker niet bewust. Daardoor is de interesse nóg minder”, zo verklaart Koutcherov de lege stadions. Hij benadrukt dat de meeste Wit-Russen wel degelijk beseffen dat er sprake is van een aparte situatie. “Er gaat maar een kleine groep mensen nog naar de wedstrijd. Mensen die stoer willen doen, al klinkt dat een beetje raar. Om op televisie te komen of naast zo’n etalagepop te gaan zitten. Dat heeft eigenlijk weinig met interesse te maken.”

“Dan kan je de mensen net zo goed verbieden om naar het stadion te komen, omdat het in dat geval uit te leggen is waardoor de stadions leeg zijn. Neutrale toeschouwers zien nu hooguit een paar honderd man op de tribune zitten, terwijl de mensen gewoon mogen komen. Dan ga je je dingen afvragen als neutrale toeschouwer, in plaats van dat je je anders bedenkt dat er tien- tot vijftienduizend mensen op de tribunes zouden kunnen zitten. Je creëert een bepaald beeld en dat is niet per se positief”, gaat Koutcherov verder. Er hebben de afgelopen tijd wel degelijk de nodige mensen naar de Wit-Russische competitie gekeken. Zo schafte Match TV uit buurland Rusland zelfs speciaal de uitzendrechten aan. Volgens Koutcherov heeft dat uiteindelijk positieve gevolgen voor enkele spelers in Wit-Rusland.

“De kans op een stap naar Rusland of het buitenland is iets groter geworden. Er zijn vijf tot tien spelers die leuk bezig zijn, ze trekken aandacht uit Rusland, Kazachstan, Oekraïne of Azië. Jasur Yakhshiboev heb ik nu bijvoorbeeld een paar keer gezien, een creatieve linksbenige aanvaller van Energetik-BGU Minsk. Maar ja, dat is op het Wit-Russische niveau. Dus dat betekent dat je een geleidelijke stap moet maken, dat is normaal gezien naar het rechterrijtje van de Russische Premjer Liga of de Oekraïense competitie. Voor Russische clubs is het zeker in deze tijd een interessante markt, de taal en cultuur zijn vergelijkbaar en de spelers zijn relatief goedkoop. Wit-Russische spelers hebben geen EU-paspoorten, dus qua prijs/kwaliteit-verhouding zijn zij voor Europese clubs geen optie. Dat maakt het lastiger, anders waren er wel wat meer Wit-Russische spelers in West-Europa geweest.” Qua spanning en vermaak vielen de eerste speelrondes in Wit-Rusland ook niet tegen. In de tot dusver 64 gespeelde wedstrijden vielen er gemiddeld 2,39 doelpunten.

“Als we een beetje over voetbal gaan praten, is deze competitie best interessant”, lacht Koutcherov. “De topclubs, Dynamo Brest, BATE Borisov en Dinamo Minsk, hebben een slechte start gehad. Slutsk en Isloch zijn wat onbekender en staan bovenaan. Je kan moeilijk voorspellen wie er kampioen gaat worden, ik denk in ieder geval niet dat Dynamo Brest zijn titel gaat prolongeren. Verder wordt er meer gescoord, voor mensen die van veel doelpunten houden, is het een paradijs. Iedereen kan in principe van elkaar winnen. Het is alleen jammer dat er twee ploegen de gedoodverfde degradatiekandidaten zijn”, zo wijst hij op Smolevichi en Belshina Bobruisk. Het ligt overigens niet voor de hand dat de afgelopen weken het Wit-Russische voetbal een grote impuls gaan geven. “De clubs zijn afhankelijk van de staat of een fabriek, dan is het heel moeilijk om de voetbalindustrie te ontwikkelen. Ze moeten amusement maken, om mensen te trekken. Dan kunnen ook de televisierechten verkocht worden, waardoor er meer geld in het laatje komt. Daar is in de huidige situatie niet echt sprake van.”

Terwijl overal ter wereld het voetbal langzaam weer op gang komt, dreigt in Wit-Rusland het tegenovergestelde. De wedstrijden tussen FC Minsk - Neman Grodno (op het hoogste niveau) en Arsenal Dzersjinsk - Lokomotiv Gomel (op het tweede niveau) werden reeds geschrapt, omdat spelers van FC Minsk en Lokomotiv Gormel coronaverschijnselen vertoonden. Koutcherov weet dat er al meer besmettingen zijn bij andere clubs en verwacht dat het virus snel om zich heen zal grijpen in de Wit-Russische voetbalwereld. “Voor de Wit-Russische competitie gestopt wordt, moeten er eerst op grote schaal besmettingen zijn bij clubs. Een aantal weken geleden moest er al een wedstrijd verplaatst worden in Vitebsk, dicht bij de Russische grens. Daar werden ineens heel veel mensen ziek. Ze hebben die wedstrijd in Borisov gespeeld, in het stadion van BATE. Als iemand overlijdt, kan je zeggen: ‘Ja, hij had gewoon hartproblemen’. Of bij andere overledenen wijzen naar een longontsteking. Dan hoor je niks over het coronavirus en blijft het dodental laag. Je kan alleen niet volhouden dat er in Polen en Rusland een epidemie is en dat Wit-Rusland een eiland is, waar niks aan de hand is.”

Nu de bal weer gaat rollen in Duitsland, Zuid-Korea de K-League weer heeft hervat en onder meer Denemarken, Servië, Hongarije, Turkije en Kroatië een datum voor de herstart hebben gepland, lijkt de tijd van Wit-Rusland in de spotlights van de voetbalwereld in ieder geval ten einde. “Stel je kijkt naar een marathon, waarin één iemand van veertig jaar oud start. Hij blijft lopen, dus iedereen gaat naar hem kijken. Maar als er jongere topatleten bijkomen, halen die hem in. Blijf je dan naar die oude man kijken? Nee, dat lijkt me niet. Hetzelfde geldt voor Formule 1. Als een oude auto alleen rondjes rijdt, kijkt iedereen er naar. Tot er ineens snellere en mooiere auto’s op het circuit komen. Tenzij die oude auto ineens crasht... Laten we hopen dat de mensen in het Wit-Russische voetbal vooral gezond blijven.”