Fraude en hooliganisme: de teloorgang van de recordkampioen van Frankrijk

In 1979 verdiende de toen 28-jarige Johnny Rep een transfer naar de Franse topclub AS Saint-Étienne. Rep vierde twee jaar later het tiende en vooralsnog laatste kampioenschap met les Verts. Hij scoorde dat seizoen maar liefst veertien keer in de competitie en nog eens vijf keer in de UEFA Cup, waarin Saint-Etienne de kwartfinale bereikte. Anno 2023 staat de recordkampioen van Frankrijk er een stuk minder goed voor: na het 1-1 gelijkspel tegen SM Caen is Saint-Etienne de winterstop ingegaan als hekkensluiter in de Ligue 2.

Vroege geschiedenis
Saint-Étienne werd opgericht in 1919 door medewerkers van supermarktketen Casino. Zij waren verantwoordelijk voor de oprichting van de ‘Amicale des Employés de la Société des Magasins Casino’, wat in 1933 werd veranderd in AS Saint-Etienne. 1933 was tevens het jaar dat het Franse voetbal werd geprofessionaliseerd. Saint-Étienne begon aanvankelijk in Ligue 2, maar promoveerde binnen zes jaar naar de hoogste divisie van het Franse voetbal. In het eerste seizoen op het hoogste niveau eindigde Saint-Etienne meteen op de vierde plaats. Het volgende seizoen werd echter pas dat van 1945/46, omdat het Franse voetbal werd opgeschort tijdens de Tweede Wereldoorlog.

In de jaren vijftig van de vorige eeuw begon Saint-Étienne zich stevig te vestigen in de bovenste regionen van de Franse competitie. Onder oud-speler Jean Snella wist Sainté in 1957 de eerste landstitel te veroveren, waarna ze in 1962 degradeerden en in 1964, het eerste jaar terug op het hoogste niveau, weer de kampioensschaal omhoog wisten te houden. Vervolgens brak de meest succesvolle periode aan in de geschiedenis van de club. Tussen 1967 en 1977 wonnen les Verts maar liefst zeven landstitels. Ook in Europa maakten de Fransen furore: in 1976 werd de finale van de Europa Cup I gehaald, waar Bayern München met 1-0 te sterk bleek. Saint-Étienne haalde sindsdien nooit meer een finale van een Europees toernooi.

Einde gloriejaren
Wel won Saint-Étienne nog een landskampioenschap. In 1981 werd de ster boven het logo verdiend, mede dankzij Johnny Rep en Michel Platini. Het kampioenschap van 1981 is voorlopig de laatste uit de geschiedenis. In 1983 werd immers een groot fraudeschandaal onthuld en eigenaar Roger Rochet, die Saint-Etienne naar negen kampioenschappen had geloodsd, moest de club gedwongen verlaten. Onder anderen trainer Robert Herbin en middenvelder Jean-Francois Larios hadden schimmige bonussen ontvangen en verlieten de Franse grootmacht. De club degradeerde in 1984 naar het tweede niveau en schommelt sindsdien op en neer tussen de eerste en de tweede Franse divisie.

In 2011 leefde de club aan de Rhône nog wel even op, met acht achtereenvolgende klasseringen in de top acht. Belangrijke pionnen in dit goeddraaiende elftal waren bekende spelers als Pierre-Emerick Aubameyang, Blaise Matuidi en Dimitri Payet. In 2019 haalde Saint-Étienne zelfs nog de Europa League, met namen als William Saliba en Wesley Fofana in de gelederen.

Het jaar erna vertrok niet alleen trainer Claude Puel, maar ook aanvoerder en lang dienende doelman Stéphane Ruffier verliet de club. Laatstgenoemde weigerde op te komen dagen voor een training, werd vervolgens voor onbepaalde tijd geschorst en toen hij een oefenwedstrijd van Saint-Étienne wilde bekijken op het trainingscomplex, werd hem de toegang ontzegd en hoefde hij niet meer terug te keren. De club wist het hoofd nog even boven water te houden, tot er in 2022 een promotie/degradatie-wedstrijd tegen AJ Auxerre gespeeld moest worden in het eigen Stade Geoffroy-Guichard.

Het ergste voor het laatste bewaard
De eerste ontmoeting in Auxerre eindigde in een 1-1 gelijkspel. Saint-Etienne had het betere van het spel, maar wist de kansen niet af te maken. In eigen huis moest er slechts gewonnen worden en de Franse recordkampioen zou in 2022/23 ‘gewoon’ in de Ligue 1 uitkomen. Saint-Étienne kwam echter weer niet verder dan een 1-1 remise en strafschoppen werden genomen. De eerste penalty van les Verts werd gekeerd en Auxerre schoot alle vijf de strafschoppen raak. De laatste penalty had amper het net geraakt, of het veld stroomde vol met woedende ‘supporters’. Spelers van zowel Saint-Étienne als Auxerre werden bekogeld met vuurwerk. Twee van hen raakten zelfs gewond tijdens de rellen. De Franse politie beëindigde de ongeregeldheden later door middel van traangas.

Gevolg van de rellen waren vier thuiswedstrijden zonder publiek en Saint-Étienne moest in de Ligue 2 beginnen met drie punten in mindering. Na achttien gespeelde wedstrijden staat de club uit het midden van Frankrijk troosteloos onderaan met slechts twaalf punten. “Het is vreselijk, er worden zoveel fouten gemaakt. Het lijkt de spelers geen reet te interesseren”, vertelt Jean-Guy Riou, voorzitter van supportersgroep USS, in de microfoon van het Franse Europe 1. "We hebben een maand de tijd gehad om alle neuzen dezelfde kant op te zetten en dat is blijkbaar niet gelukt. Het is een schrijnende situatie.”

De supporters van Saint-Étienne hopen vooral dat de club, die al jarenlang belooft te verkopen, een koper zal vinden die in staat is om het benodigde geld te investeren en een nieuwe dynamiek kan creëren. Afgelopen zomer leek ADO Den Haag-eigenaar David Blitzer de club over te nemen, maar de onderhandelingen liepen vast en sindsdien heeft niemand anders zich gemeld om de supporters uit hun lijden te verlossen. Saint-Étienne staat dus nog steeds in de etalage.